Gelijktijdig overlijden: geen erfgenaam van elkaar (KWEP 2024/7)

29-07-2024 | Categorie: Literatuur

Het Nederlandse erfrecht kent de zogenaamde commoriëntenregel. Deze is te vinden in art. 4:2 lid 1 BW: wanneer de volgorde waarin twee of meer personen zijn overleden niet kan worden bepaald, worden die personen geacht gelijktijdig te zijn overleden en valt aan de ene persoon geen voordeel uit de nalatenschap van de andere ten deel. Dit hangt samen met art. 4:9 BW: om te kunnen erven moet men bestaan op het ogenblik dat de nalatenschap openvalt. Het is in de praktijk vrijwel uitgesloten dat twee personen echt gelijktijdig overlijden, maar bijvoorbeeld in rampsituaties kan het wel gebeuren dat de volgorde van overlijden van twee personen niet of niet meer is vast te stellen. In die gevallen wordt art. 4:2 BW belangrijk, de overleden personen erven dan niet van elkaar.
Na de uitspraak van de Rechtbank luidde de conclusie dat het recht niet altijd samenvalt met de wet. De rechter heeft van de wetgever de ruimte gekregen om het recht voorrang te geven boven de wet. De uitspraak van het Hof doet geen afbreuk aan die conclusie. Ook werd onderkend dat de redelijkheid en billijkheid ten koste kan gaan van de rechtszekerheid, wat op zichzelf weer onredelijk kan zijn. De derogerende werking van redelijkheid en billijkheid is zeer uitzonderlijk en moet dat blijven. De kans dat een jong echtpaar kort na elkaar overlijdt is klein. Dus is het risico klein, maar dat wil niet zeggen dat het risico uitzonderlijk is. Daarvoor zijn er teveel jonge echtparen die hetzelfde risico lopen. Daar komt bij dat de wetgever het voor soortgelijke gevallen welbewust aan de mensen zelf heeft overgelaten om maatregelen te nemen. Het is begrijpelijk dat de rechter dan geen ruimte meer ziet om op grond van redelijkheid en billijkheid te derogeren. Het advies van een financieel planner aan alle jonge stellen blijft daarom: regel dit! Zoals reeds opgemerkt is maatwerk mogelijk. Aansluiting bij de commoriëntenregel is slechts één van de vele mogelijkheden.

Wanneer u een abonnement heeft op KWEP via Kluwer Navigator, dan kunt u middels de link het complete artikel raadplegen: artikel KWEP 2024/7.