Huwelijksvermogensrechtelijke vorderingen en de werking van artikel 15 Successiewet (KWEP 2024/3)

18-04-2024 | Categorie: Literatuur

De wetgever stond stil bij de vraag of ook huwelijksvermogensrechtelijke vorderingen kunnen leiden tot de toepassing van de fictiebepaling van art. 15 SW. Dit vraagstuk is in de literatuur aan de orde gekomen, in het bijzonder de vorderingen uit hoofde van een niet uitgevoerd periodiek verrekenbeding, waarover de staatssecretaris op 18 oktober 2016 vervolgens een standpunt heeft ingenomen. Niet over alle huwelijksvermogensrechtelijke vorderingen is inmiddels iets gezegd. De vergoedingsrechten tussen echtgenoten lijken zelfs steevast vergeten te worden. Opmerkelijk, zou ik zeggen, omdat deze vergoedingsvorderingen regelmatig over en weer ontstaan en bijna nooit worden bepaald en vastgelegd, laat staan (direct) worden afgelost. Het is daarom van belang om naast de vorderingen uit hoofde van een niet uitgevoerd periodiek verrekenbeding verder in te gaan op de vorderingen uit hoofde van een vergoedingsrecht.
Ook huwelijksvermogensrechtelijke vorderingen kunnen leiden tot de toepassing van art. 15 SW.Zolang een dergelijke vordering niet is afgelost en aan de drie vereisten wordt voldaan, wordt de ene echtgenoot geacht van dag tot dag een vruchtgebruik te hebben geschonken aan de andere echtgenoot.
Allereerst is vereist dat sprake is van een geldlening. Volgens de parlementaire geschiedenis wordt onder een geldlening in de zin van de fictie verstaan ‘alle in een geldsom uitgedrukte vorderingen van een schuldeiser’. Van een in een geldsom uitgedrukte vordering is sprake, wanneer de omvang van de vordering vaststaat of alsnog achteraf van dag tot dag vast te stellen is. Is dit niet het geval, dan wordt niet voldaan aan het geldleningsvereiste. Ten tweede dient deze geldlening rechtens dan wel in feite direct opeisbaar te zijn. Het overeenkomen van directe opeisbaarheid is niet doorslaggevend. Is de geldlening, lees de in een geldsom uitgedrukte vordering, rechtens maar niet tevens in feite direct opeisbaar, dan wordt niet voldaan aan het directe opeisbaarheidsvereiste. Ten derde is vereist dat de geldlening geen rente draagt of een rentepercentage dat lager is dan (thans) 6%.
Om te bepalen of een huwelijksvermogensrechtelijke vordering kan leiden tot de toepassing van de fictie moet gekeken worden naar de omstandigheden van het geval. Vorderingen uit hoofde van een niet uitgevoerd periodiek verrekenbeding vallen daar niet onder. Er is immers geen sprake van een geldlening, omdat de omvang van deze vorderingen niet is vastgesteld en doorgaans niet alsnog achteraf vast te stellen is. Zijn de periodieke verrekenvorderingen bij het einde van het huwelijk eenmaal omgezet in een finale verrekenvordering en wordt deze vervolgens niet opgeëist en afgelost, dan komen we wel weer in de sferen van de fictie.
Vorderingen uit hoofde van een vergoedingsrecht kunnen wel leiden tot de toepassing van de fictie, indien deze niet worden opgeëist en afgelost. Daarbij is het onder andere van belang te weten wanneer de vordering uit hoofde van het vergoedingsrecht is ontstaan en wat echtgenoten ten aanzien van vergoedingsrechten zijn overeengekomen. Afhankelijk van de omstandigheden wordt wel of niet voldaan aan de drie vereisten van de fictie.

Wanneer u een abonnement heeft op KWEP via Kluwer Navigator, dan kunt u middels de link het complete artikel raadplegen: artikel KWEP 2024/3.