Vaststelling vaderschap na overlijden, wanneer erft het kind? (FBN 2022/48)

01-12-2022 | Categorie: Literatuur

Door overlijden vindt erfopvolging plaats en dus een verkrijging voor de erfbelasting. Wanneer vindt die fiscale verkrijging plaats als pas lang na het overlijden komt vast te staan dat erflater de vader van een kind is? De Hoge Raad heeft zich eerder dit jaar voor de erfbelasting over deze vraag uitgesproken. In enkele korte overwegingen zet hij uiteen dat successierecht wordt geheven over wat krachtens erfrecht wordt verkregen, maar dat het kind totdat de beschikking waarbij het vaderschap is vastgesteld in kracht van gewijsde was gegaan niet kon worden aangemerkt als rechthebbende tot de nalatenschap. Daarom heeft in casu de verkrijging niet eerder plaatsgevonden dan in 2014. De navorderingsaanslag, die uitging van een belastbare verkrijging in 2008, kan derhalve niet in stand blijven. De vaststelling leidt ertoe dat het kind met terugwerkende kracht tot diens geboorte kind van de erflater was. Omdat die vaststelling pas na het overlijden heeft plaatsgevonden vindt de erfrechtelijke overgang van erflater naar het kind niet plaats bij het overlijden van erflater, maar bij het in kracht van gewijsde gaan van de beschikking inzake de vaststelling vaderschap.
Het komt vaker voor dat het tijdstip van de feitelijke erfrechtelijke verkrijging later ligt dan dat van het overlijden. De Successiewet benadert dit vraagstuk vanuit de aangiftetermijn en schort in dergelijke gevallen allereerst de aangiftetermijn op. Die gaat – voor de betreffende verkrijging ­ pas in als die gebeurtenis zich voordoet. Naast de kwestie van de aanslagtermijn, komt de vraag op naar welk tijdstip de waardering van de verkrijging plaatsvindt. Omdat voor X geldt dat de verkrijging niet eerder plaatsvindt dan op het moment van in gewijsde gaan van de vaststellingsbeschikking, zal dat waarderingsmoment ook niet eerder liggen. Het verkregene wordt immers in aanmerking genomen voor de waarde die daaraan op het tijdstip van de verkrijging kan worden toegekend. Bij de vervulling van een voorwaarde of uitoefening van een wilsrecht, vindt de verkrijging niet alleen feitelijk maar ook civielrechtelijk later plaats. Voor de waardering wordt aangesloten bij dat latere moment van verkrijging. Alleen bij verwerping is dat niet zo. De erfbelasting sluit dan zowel voor het tarief als de waardering aan bij het moment van overlijden.
Het tijdstip van overlijden valt niet altijd samen met dat van de erfrechtelijke verkrijging. Als de verkrijging juridisch later plaatsvindt dan het overlijden, vindt de heffing van erfbelasting plaats naar dat latere tijdstip. Dit geldt zowel voor het tarief als voor de waardering. De termijn voor het opleggen van een aanslag schuift dan mee op.

Wanneer u een abonnement heeft op SDU Opmaat, dan kunt u middels de link het complete artikel raadplegen: artikel FBN 2022/48.