Verboden beschikkingen en misbruik van bevoegdheid (WPNR 2022/7355)

01-03-2022 | Categorie: Literatuur

Op grond van art. 4:57 tot en met 62 BW mogen enkele specifieke groepen van personen geen voordeel genieten uit iemands uiterste wilsbeschikking. Men spreekt ook wel van verboden beschikkingen. Een uiterste wilsbeschikking die in strijd is met het in de art. 4:57 tot en met 61 BW bepaalde, is vernietigbaar (art. 4:62 lid 1 BW). Een door een dergelijke beschikking benadeelde kan zich op deze vernietigingsgrond beroepen. In dit artikel staat de vraag centraal of een benadeelde misbruik van bevoegdheid maakt door vernietiging op grond van laatstgenoemde bepaling te vorderen indien vaststaat of met een hoge mate van zekerheid vastgesteld kan worden dat geen ongeoorloofde beïnvloeding heeft plaatsgevonden. Het beantwoorden van deze rechtsvraag is van belang, omdat beperkingen op de testeervrijheid (zoals de verboden beschikkingen) alleen gerechtvaardigd zijn als daarmee hun beoogde doel wordt bereikt.
Eerst wordt stilgestaan bij de verschillende functies (doelen) van de verboden beschikkingen. Primair zijn zij gericht op bescherming van de (kwetsbare) testateur tegen ongeoorloofde beïnvloeding en beogen zij het daaruit met name voor de erfgenamen voortspruitende nadeel te ecarteren. Ook hebben ze een preventieve functie in het voorkomen van ongewenste beïnvloeding en beschermen zij het algemeen belang. Daarna wordt ingegaan op het leerstuk ‘misbruik van bevoegdheid’ en wordt de rechtsvraag van dit artikel beantwoord. Voorts worden drie arresten van de Hoge Raad behandeld die het positieve recht (wel) relativeren. Op basis van een tweetal arresten komt de auteur tot de conclusie dat een benadeelde geen misbruik van bevoegdheid maakt door vernietiging te vorderen indien vaststaat of met een hoge mate van zekerheid vastgesteld kan worden dat geen ongeoorloofde beïnvloeding heeft plaatsgevonden. Met de behandelde arresten van de Hoge Raad in gedachten vindt de auteur dat merkwaardig. De bevoegdheid om te vernietigen op grond van art. 4:62 lid 1 BW kan blijkbaar niet worden misbruikt.

Wanneer u een abonnement heeft op SDU Opmaat, dan kunt u middels de link het complete artikel raadplegen: artikel WPNR 2022/7355.