Waarin een grote huwelijksgemeenschap fiscaal klein kan zijn (WPNR 2019/7244)

04-07-2019 | Categorie: Literatuur

Door het lot van de schrijver kan iemand in WPNR-bijdragen van halverwege de vorige eeuw terechtkomen. Het betreft twee interessante bijdragen van de hand van niemand minder dan P.W. van der Ploeg waarin onder meer aan de orde kwam het blijkbaar tijdloze vraagstuk: Is het aangaan van een gemeenschap van goederen een schenking? Een saillant detail is dat de betreffende geschriften van Van der Ploeg geschreven werden aan de vooravond (1957) van de grote klassieker van de Hoge Raad de dato HR 28 januari 1959, waarin de bovenstaande rechtsvraag beantwoord werd. Voor de volledigheid meldt de auteur dat de rechtsregel uit de eerste klassieker herhaald werd in de tweede klassieker over deze kwestie: HR 17 maart 1971. Enkele passages uit de hiervoor bedoelde stukken van Van der Ploeg worden aangehaald. We weten hoe het uiteindelijk voor de fiscus afgelopen is oftewel toen werd het 1959 en 1971: Boedelmenging is geen schenking! Totdat tientallen jaren later de vlijmscherpe waarschuwing volgde die inhield dat dit niet gold bij hele kleine oftewel beperkte huwelijksgemeenschapjes. Let wel: Van der Ploeg ging in zijn bijdragen uit van de ruime ‘algehele’ gemeenschap van goederen, maar relativeerde de problematiek wel door over de landsgrenzen te kijken.
Maar toen werd het - over hele ‘kleine’ gemeenschapjes gesproken - 20 september 2018 en verschijnt de man van 150 miljoen op het huwelijksvermogensrechtelijke toneel (rechtbank Gelderland 20 september 2018). Hij trouwde met zijn echtgenote in een beperkte gemeenschap van een en/of bankrekening. De man stortte op de en/of bankrekening 10 miljoen euro. Is er nu sprake van een belaste schenking of is er nog geen sprake van een voltooide vermogensverschuiving? Anders dan de inspecteur was rechtbank Gelderland niet van mening dat in deze huwelijksvermogensrechtelijke setting sprake was van een schenking. De Hoge Raad heeft zich in het leerstuk boedelmenging en schenkbelasting nog nooit gebogen over de beperkte huwelijksgemeenschap. Gaat het binnenkort gebeuren? We wachten af. Maar wie durft, bij een met schenkbelasting getroffen antwoord van de Hoge Raad, überhaupt nog in het huwelijksbootje te stappen met een contractuele afwijking van het wettelijke systeem? De onderhavige problematiek is overigens niet alleen een fiscaal belangrijk vraagstuk, maar werkt uiteraard ook rechtstreeks door naar de spelregels van de legitieme portie.
Wie op zoek is naar een alternatieve onbelaste route voor het aangaan van een beperkte huwelijksgemeenschap, voor het geval de Hoge Raad toch anders over de hiervoor behandelde casus zou oordelen, leze het fiscale besluit van 29 maart 2018, waarin de Staatssecretaris de creatieve estate planner de weg wijst. Het kleine (beter: grote) geheim zit in het breukdeel. Met het oog op de gemeenschapsschuldeisers moet de betreffende breukdelengemeenschap uiteraard niet al te lang in de lucht gehouden worden. Maar met het oog op voorkoming van het leerstuk ‘samenstel van rechtshandelingen’ uiteraard ook niet te kort. En voor de zekerheid: het aangaan van een algehele gemeenschap van goederen als zodanig staat voor de schenkbelasting niet ter discussie, ook niet tijdens het huwelijk.
De problematiek die Van der Ploeg aansneed aan de vooravond van de arresten van 1959 en 1971 is (ondanks de duidelijke rechtsregels) nog steeds in volle beweging, zij het thans toegespitst op de beperkte gemeenschap. Thans is de Hoge Raad wederom aan de bal... Net als destijds kan men nu ook slechts gissen naar de uitkomst? En vergeet in dezen niet dat de wetgever ook dan - op een willekeurige ‘Prinsjesdag’ - nog altijd het laatste woord heeft.

Wanneer u een abonnement heeft op SDU Opmaat, dan kunt u middels onderstaande link het complete artikel raadplegen: artikel WPNR 2019/7244.