Het fidei-commis en de dwingende bepalingen van titel 3.8 BW (FTV 2018/12)

17-05-2018 | Categorie: Literatuur

De auteur bespreekt de uitspraak van Rechtbank Gelderland van 11 oktober 2017, ECLI:NL:RBGEL:2017:6592. Daarin stond de vraag centraal of de in art. 4:138 lid 2 BW van overeenkomstige toepassing verklaarde bepalingen van titel 3.8 BW inzake vruchtgebruik met zich meebrengen dat de dwingrechtelijke bepalingen van deze titel ook dwingrechtelijk zijn bij het fidei-commis de residuo (ook wel tweetrapsmaking).
De auteur behandelt de casus van de uitspraak, de wettelijke regeling, de literatuur en de parlementaire geschiedenis hieromtrent.
De rechtbank concludeert dat art. 3:205 lid 4 BW inzake de jaarlijkse opgaveplicht van de vruchtgebruiker inderdaad van overeenkomstige toepassing is op de bezwaarde. Volgens de auteur is deze conclusie juist. Daartoe bespreekt hij de verschillen tussen het nieuwe en het oude erfrecht ten aanzien van tweetrapsmakingen alsmede de overeenkomsten tussen vruchtgebruik en tweetrapsmaking. De auteur concludeert dat niet alle vruchtgebruikbepalingen van overeenkomstige toepassing kunnen zijn op een tweetrapsmaking, door de toepassing van andere regels uit het erfrecht zelf of door de aard van de rechtsverhouding. Titel 3.8 BW helpt volgens de auteur om de rechtsverhouding tussen bezwaarde en verwachter(s) verder in te kleuren.
Ook besteedt de auteur aandacht aan de rechten van de plaatsvervangers van de verwachter(s).
De rechtbank moest zich in onderhavige uitspraak ook uitlaten over vruchten die tot een bezwaard vermogen behoren. De auteur meent dat de bepaling dat vruchten ook tot het bezwaard vermogen behoren, moet worden gezien als een legaat aan de verwachter, onder dezelfde opschortende voorwaarden als waaronder de verwachter het bezwaarde vermogen zelf heeft verkregen. Wel dient men te beseffen dat art. 4:138 lid 2 BW niet rechtstreeks van toepassing is op legaten, aangezien dit artikel slechts ziet op fidei-commissaire erfstellingen. Afhankelijk van de bewoordingen van het testament van erflater kunnen de dwingrechtelijke vruchtgebruikbepalingen echter ook van toepassing zijn op het fidei-commissaire legaat. De auteur adviseert derhalve in het testament klare wijn te schenken of en hoe de (onverteerde) vruchten van het fidei-commissaire vermogen aan de verwachter dienen toe te komen.