Hof Amsterdam 26 september 2023, ECLI:NL:GHAMS:2023:2319

25-10-2023 | Categorie: Jurisprudentie

In een testament, opgemaakt in 2016, bracht een erflater een rechtskeuze uit voor Engels recht. De erflater was in Nederland geboren en bezat tot zijn overlijden de Nederlandse nationaliteit. De vraag die in dergelijke internationale gevallen opkomt, is of een rechtskeuze geldig is. Art. 22 ErfVo bepaalt dat het recht van de staat gekozen kan worden waarvan erflater op het tijdstip van de rechtskeuze of op het tijdstip van zijn overlijden de nationaliteit bezit. Een persoon die meer dan één nationaliteit bezit, kan kiezen voor één van de staten waarvan hij op het tijdstip van de rechtskeuze de nationaliteit bezit. In het onderhavige geval, met de Nederlandse IPR-bril op, is het voor erflater niet mogelijk te kiezen voor Engels recht.
Als een rechtskeuze ongeldig is, is er niet gekozen en wordt in beginsel het recht van de laatste gewone verblijfplaats op basis van art. 21 lid 1 ErfVo vastgesteld, met inachtneming van de regeling van renvoi in art. 34 ErfVo als sprake is van een ‘derde staat’. Dit zijn niet deelnemende EU-landen, zoals Engeland. Het hof zal dan ook met toepassing van art. 21 ErfVo bepalen waar de erflater ten tijde van zijn overlijden zijn gewone verblijfplaats had. Op grond van de stukken concludeert het hof dat het centrum van het maatschappelijke en sociale leven van de erflater in Engeland lag. Omdat onvoldoende aannemelijk is geworden dat de erflater op het moment van zijn overlijden een nauwere band met Nederland had, geldt niet de uitzondering van art. 21 lid 2 ErfVo. Uitgangspunt is dan ook dat krachtens art. 21 lid 1 ErfVo het recht van het Verenigd Koninkrijk (in casu Engels recht) op de vererving van de gehele nalatenschap van toepassing is. Omdat het Verenigd Koninkrijk een zogenaamd derde-land is (een land waar de ErfVo niet geldt), kan niet zonder meer worden aangenomen dat het Engelse recht van toepassing is. Art. 34 ErfVo schrijft dan voor dat ook de op grond van dat recht toepasselijke internationaal-privaatrechtelijke verwijzingsregels moeten worden toegepast. Aldus heeft te gelden dat, nu de rechtskeuze voor Engels recht geen werking heeft onder de ErfVo, in beginsel de weg openstaat voor renvoi of terugverwijzing zoals bepaald in art. 34 ErfVo. Of en in hoeverre het Engelse recht moet worden toegepast, hangt dus af van het Engelse recht met inbegrip van de Engelse internationaal-privaatrechtelijke erfrecht- en verwijzingsregels. Niet duidelijk en ondubbelzinnig kan worden vastgesteld dat de erflater de keuze heeft gemaakt om zich permanent of voor onbepaalde tijd in Engeland te vestigen en dat daarom zijn domicile of origin is vervangen voor een domicile of choice. Op de vererving en afwikkeling van registergoederen in Nederland alsmede de roerende zaken, aandelen en banktegoeden van de nalatenschap is het materiele Nederlandse erfrecht van toepassing.

Meer informatie:

• Hof Amsterdam 26 september 2023, ECLI:NL:GHAMS:2023:2319