HR 21 februari 2014, nr. 13/00455, ECLI:NL:HR:2014:339

24-02-2014 | Categorie: Jurisprudentie

Op 1 november 2010 is de moeder van belanghebbende overleden. Tot haar nalatenschap behoorde een woning die in het kader van de Wet WOZ voor het jaar 2010 naar de waardepeildatum 1 januari 2009 is gewaardeerd op € 395.000. De WOZ-waarde van de woning naar de waardepeildatum 1 januari 2010 is vastgesteld op € 350.000. Op 17 februari 2011 is de woning verkocht voor € 348.000.

In geschil is naar welke waarde de woning voor de heffing van erfbelasting in aanmerking moet worden genomen. De inspecteur heeft de waarde van de woning met toepassing van art. 21 lid 5  SW (tekst 2010) bepaald op € 395.000. Belanghebbende, één van de erfgenamen van moeder, bepleit primair een waarde van € 348.000 en subsidiair een waarde van € 350.000. Ter motivering van zijn standpunt stelt belanghebbende dat art. 21 lid 5 SW in strijd is met de bescherming van eigendom van art. 1 Eerste Protocol bij het EVRM.

Net als de Rechtbank Den Haag stelt ook de Hoge Raad de inspecteur in het gelijk. Volgens de Hoge Raad brengt art. 1 Eerste Protocol bij het EVRM in de eerste plaats mee dat elke maatregel die het ongestoorde genot van eigendom aantast, waaronder de heffing van belasting, ‘lawful’ moet zijn. Uit die eis volgt dat een dergelijke maatregel procedurele garanties moet bevatten om de rechtmatigheid ervan effectief te kunnen betwisten. Ter vereenvoudiging van de uitvoering heeft de wetgever er met ingang van 1 januari 2010 voor gekozen bij de bepaling van de waarde van woningen de WOZ-waarde te hanteren. Tegen de vaststelling van de WOZ-waarde staan rechtsmiddelen open; in casu geldt dat met toepassing van art. 26 Wet WOZ ook voor de erfgenamen. Er bestaat dus een redelijke mogelijkheid tot effectieve betwisting van de rechtmatigheid van deze waardevaststelling die mede geldt voor de erfbelasting. In zoverre is aan art. 1 Eerste Protocol voldaan. Dat die waarde op grond van art. 21 lid 5 SW om redenen van eenvoud naar een ander tijdstip dan het tijdstip van de verkrijging wordt vastgesteld, leidt niet tot een ander oordeel. Daarmee wordt geen beperking aangebracht op de mogelijkheden om de juistheid van de rechtens relevante vaststelling van de waarde effectief te betwisten (vgl. HR 22 oktober 2010, nr. 08/02324, ECLI:NL:HR:2010:BL1943, onderdeel 3.4.5).

Volgens de Hoge Raad brengt art. 1 Eerste Protocol verder mee dat een inbreuk op het recht op ongestoord genot van eigendom alleen is toegestaan indien een redelijke mate van evenredigheid bestaat tussen de daartoe in het algemeen belang gebruikte middelen en het legitieme doel dat daarmee wordt nagestreefd. Hierbij komt de wetgever op het terrein van het belastingrecht een ruime beoordelingsvrijheid toe. Die marge wordt overschreden als de wetgever een belastingmaatregel treft die elke redelijke grond mist. In casu is de verkoopwaarde van de woning bepaald naar een tijdstip dat 22 maanden ligt vóór het tijdstip van de verkrijging. Door de algemene waardedaling van woningen in deze periode is de erfbelasting berekend naar een hogere waarde dan op de sterfdatum kon worden gerealiseerd. Dit betekent echter niet dat de wetgever de hiervoor vermelde ruime beoordelingsvrijheid heeft overschreden. De wetgever mocht een zekere ruwheid aanvaarden vanwege een vereenvoudiging in de uitvoering van de Successiewet. Van die praktische regeling, die aanknoopt bij de voor het desbetreffende kalenderjaar geldende WOZ-waarde, kan niet kan worden gezegd dat zij elke redelijke grond ontbeert.

Meer informatie:

• HR 21 februari 2014, nr. 13/00455, ECLI:NL:HR:2014:339