HR 17 mei 2013, nr. 12/00480, ECLI:NL:HR:2013:BZ3643

11-06-2013 | Categorie: Jurisprudentie

Erflater is in 2004 overleden. Bij testament heeft hij zijn partner tot enig erfgename en executeur benoemd, en heeft hij aan zijn kinderen een bedrag in contanten gelegateerd. De erfgename is ook begunstigde bij de door de erflater gesloten sommenverzekering. De verzekeraar heeft aan de erfgename in 2005 een uitkering op de polis gedaan. De erfgename heeft de nalatenschap van erflater nadien beneficiair aanvaard. Na het overlijden van erflater is in een procedure tussen de erfgename en de kinderen komen vast te staan dat de kinderen uit hoofde van geldlening een vordering op de nalatenschap hebben van ongeveer € 35.000. De erfgename is niet tot betaling van de vordering overgegaan, stellende dat de nalatenschap van erflater negatief is.

In de onderhavige procedure vorderen de kinderen voor recht te verklaren dat ten aanzien van de uitkering door de verzekeraar sprake is van een begunstiging in de zin van art. 4:126 lid 2 onder b BW – een vordering die het Hof Amsterdam heeft toegewezen – en voorts dat de erfgename gehouden is tot vergoeding van de waarde aan de nalatenschap op grond van genoemde bepaling en art. 4:127 BW (vermindering van giften). Het hof heeft deze vordering afgewezen op de grond dat de vervaltermijn van art. 4:127 BW reeds aan vermindering in de weg staat. De kinderen vorderen bovendien voor recht te verklaren dat de erfgename haar taak als executeur onbehoorlijk heeft vervuld, omdat zij als erfgename en executeur de vermindering tegen zichzelf had kunnen en moeten inroepen. Het hof heeft deze vordering afgewezen op de grond dat vermindering van quasi-legaten als de onderhavige begunstiging niet tot de taak van de erfgename als executeur behoort.

De Hoge Raad stelt voorop dat de kinderen geen rechtstreekse aanspraak hebben op vermindering van de uitkering bij de sommenverzekering in de zin van art. 4:127 BW. Op grond van die bepaling is de begunstigde immers gehouden tot betaling aan de gezamenlijke erfgenamen, terwijl de kinderen in deze zaak slechts legatarissen zijn. Dat neemt niet weg dat de erfgename door erflater tevens benoemd is tot executeur en op grond van een onbehoorlijke taakvervulling uit dien hoofde aansprakelijk kan zijn jegens de kinderen. De Hoge Raad geeft aan dat de executeur op grond van art. 4:144 lid 1 BW onder meer tot taak heeft de schulden van de nalatenschap te voldoen die tijdens zijn beheer uit de goederen van de nalatenschap behoren te worden voldaan. Tot die taak kan behoren dat de executeur legaten vermindert teneinde de andere schulden van de nalatenschap daaruit ten volle te kunnen voldoen (art. 4:120 BW). Dat geldt eveneens voor een door een sommenverzekeraar gedane uitkering als de onderhavige (art. 4:126 lid 1 in samenhang met lid 2, aanhef en onder b, BW). Door te oordelen dat vermindering van de uitkering niet behoorde tot de taak van de erfgename als executeur heeft het hof blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting. Voorts stelt de Hoge Raad dat de hoedanigheid van de erfgename van executeur is gewijzigd in de hoedanigheid van vereffenaar toen zij de erfenis beneficiair aanvaardde (art. 4:195 en art. 4:149 lid 1, aanhef en onder d, BW). Ook de vereffenaar heeft tot taak de schulden van de nalatenschap te voldoen, en ook tot zijn taak behoort voor zover voor dat doel noodzakelijk dat hij legaten of uitkeringen als de onderhavige vermindert (art. 4:211 BW).

Omdat het hof in de stellingname van de kinderen geen beroep op aansprakelijkheid van de erfgename uit hoofde van haar taak als vereffenaar had gelezen en dat volgens de Hoge Raad onbegrijpelijk is, dient de vordering van de kinderen na verwijzing zowel vanuit het perspectief van onbehoorlijke vervulling door de erfgename van haar taak als executeur, als van haar taak als vereffenaar opnieuw te worden beoordeeld.

Meer informatie:

• HR 17 mei 2013, nr. 12/00480, ECLI:NL:HR:2013:BZ3643